Emma przysłała mi krótką analizę postaci Feniksa.

Etym. - łac. phoenix z gr. phoíniks \'staroż. ptak bajeczny, który się miał ukazywać co 500 lat w Heliopolis w Egipcie\'; por. Herodot (Dzieje, 2, 73); Tacyt (Roczn., 6, 28).
Feniks to jedna legendarnych, baśniowych istot, mityczny ptak, symbol nieśmiertelności, bohater niezwykłych legend starożytnego Egiptu i Chin, w których zawsze odradza się z popiołów. Dzięki chrześcijaństwu, czerpiącemu też z kultur starożytnych ? z Egiptu poprzez antyczną Grecję i Rzym ? przeniknęła do naszej cywilizacji. Wspominany jest również w jednym z dwóch podręczników hogwarckich, z których uczył się Harry Porter i jego przyjaciele, pt. Fantastyczne zwierzęta i jak je znaleźć.
Feniks pochodzi z Egiptu, gdzie łączony był z Ozyrysem (bogiem śmierci i odrodzonego życia). Ptak ten był symbolem słońca, mówiono bowiem, iż wznosi się w powietrze o świcie, tak jak boska gwiazda. Symbolizował jednocześnie powracania do życia i nieśmiertelności, jak również cykliczne odradzanie się przyrody.
Postać Feniksa wspominana była w pismach klasyków, najpierw przez Herodota, któremu w Egipcie opowiedziano o ptaku jako rzeczywistym zwierzęciu, co zamieścił w Dziejach. Według tych relacji co 500 lat Feniks udawał się przez Arabię do Egiptu co pięćset lat, by dostarczyć do Heliopolis jajo z mirry, zawierające ciało zmarłego ojca.
Znana jest i inna wersja legendy, która głosi, iż życie Feniksa trwało 450 lat, a kiedy zbliżał się jego kres, uwijał sobie aromatyczne gniazdo, w którym umierał. Z kości i wnętrzności powstawał robak, który po pewnym czasie przeobrażał się w pisklę. Pisklę to przeniosło gniazdo do Heliopolis, składając je na ołtarzu boga Słońca.
Widziano też związek cyklu życia Feniksa z wielkim rokiem kosmicznym, który mijał, kiedy słońce, księżyc i pięć planet dokonywało pełnego obrotu, by znaleźć się w jednej linii z gwiazdami stałymi.
W czasach rzymskich podejmowano liczne próby określenia długości życia Feniksa, co z kolei miało wyznaczać długości roku kosmicznego. Tacyt określał go na 1461 lub 12 994 lata. Sądzono, że gdy dopełni się ten cykl astronomiczny, historia powszechna się powtórzy. Feniks stanowił tu zatem swego rodzaju wzór czy odbicie świata.
W średniowiecznej kulturze chrześcijańskiej wersja mitu przekazana w Fizjologusie cieszyła się największą popularnością. Wedle tego niewielkiego traktatu przedstawiającego chrześcijańską symbolikę zwierzęcą, napisanego między II a IV wiekiem, Feniks mieszkał w Indiach i co pięćset lat leciał ku drzewom Libanu, napełniając skrzydła zapachami. Ta wersja pokrywa się ze wspomnianą już antyczną. Feniks siadał na przygotowanym przez kapłana ołtarzu pokrytym młodymi pędami winorośli, na którym miał spłonąć. W popiele pojawiało się pisklę, z którego następnego dnia powstawał dorosły już ptak. Wtedy Feniks wyruszał w podróż powrotną do Indii. W tym miejscu w Fizjologusie pojawia się odwołanie do tradycji chrześcijańskiej i postaci Jezusa Chrystusa, który miał przybywać na ziemie przepełniony zapachem boskich słów, a po śmierci zmartwychwstać. Wraz z Fizjologusem symbolika Chrystusa-Feniksa rozpowszechniła się w świecie chrześcijańskim, tworząc z baśniowego ptaka powtarzający się moty w ikonograficzny
Traktat ów zapoczątkował szereg rozważań teologicznych, w których Feniks stanowił doskonały przykład odradzania się ciała

Wersja do druku