Artykuł został opublikowany na Stopklatce 8 września, ale myślę, że nadal są chętni przeczytania dość wyczerpującej informacji... wkońcu chodzi o 4 miliardy dolarów!
Stopklatka:
Jest czego zazdrościć. Średnio Amerykanie chodzą do kina sześć razy w roku, podczas letniego okresu współczynnik ten oczywiście jeszcze wzrasta. W ciągu czterech wakacyjnych miesięcy do kas kin trafiło 4 miliardy dolarów!
Zgodnie niejako z tradycją, wpływy z rozpowszechniania filmów podczas letniego sezonu okazały się rekordowe. Od pierwszego weekendu maja do weekendu zwieńczonego amerykańskim świętem pracy (Labor Day - zawsze obchodzony w pierwszy poniedziałek września) widzowie w Ameryce pozostawili w kasach kin około 4 miliardów dolarów (o 3% więcej niż w 2003 roku). W poprzednim sezonie wpływy sięgnęły 3,87 miliarda dolarów. Przed dwoma laty wyniosły 3,77 miliarda dolarów.
Sprzedanych zostało 637,8 miliona biletów. Tutaj, podobnie zresztą jak w 2003 roku, zanotowano spadek. Minimalny. Nie sięgnął on nawet jednego procenta (0,76%).
W ciągu czterech letnich miesięcy mieszkańcy Stanów Zjednoczonych "śrubują" swoją roczną normę w chodzeniu do kina. W tym czasie, statystyczny Amerykanin, przynajmniej raz na dwa miesiące, zasiada przed dużym ekranem. Co ciekawe, biorąc pod uwagę oczywiste założenie, że nie wszyscy chodzą do kina, możemy przypuszczać, iż w letnim okresie, pewna, na pewno dość duża, grupa ludzi stara się obejrzeć w kinie prawie każdą nowość. Zjawisko to, w znacznym stopniu, zmniejsza ryzyko poniesienia przez film finansowej porażki.
W Polsce natomiast, jak dobrze pójdzie, po raz pierwszy od kilku, może nawet kilkunastu lat, średnia na koniec roku może wynieść... jedno wyjścia do kina na dwanaście miesięcy (po ośmiu miesiącach frekwencja sięgnęła około 25 milionów widzów). Różnica kolosalna, nie tylko w porównaniu ze Stanami Zjednoczonymi, ale także z krajami Europy Zachodniej. Pocieszać można się tym, że w bieżącym roku frekwencja w naszych kinach poszła mocno w górę. W ciągu minionych czterech letnich miesięcy widownia oscyluje w granicach 10,5 miliona osób, podczas, gdy w 2003 roku osiągnęła wartość 6,1 miliona osób, zaś w 2002 roku 6,9 miliona. Pozostaje mieć nadzieję, że kolejny rok utrzyma tendencję wzrostową. Wiadomo jednak, że będzie ciężko. Podstawowe pytanie na letni sezon 2005 - kto zastąpi "Shreka 2"? Ten film do końca sierpnia obejrzało 3,22 miliona widzów.
Przez wiele lat, w Polsce, letni okres, zwłaszcza dwa miesiące wakacji, uważany był za czas całkowicie stracony dla dystrybucji filmowej. Dopiero, gdy w 2000 roku w lipcu pojawił się na naszych ekranach "Gladiator", sytuacja zaczęła się zmieniać. Przed 2000 rokiem, większość największych letnich, amerykańskich przebojów czekała na polską premierę przynajmniej do września. Produkcja Ridleya Scotta (1 545 292 widzów i tytuł najpopularniejszego filmu roku) udowodniła, że głośny obraz jest w stanie zgromadzić podczas wakacji bardzo dużą widownię. A że przypadek "Gladiatora" nie był wyjątkiem, to pokazały dobitnie kolejne lata.
Warto w tym miejscu podkreślić, że spośród jedenastu tegorocznych, największych przebojów letniego okresu w Stanach, aż osiem tytułów trafiło na polskie ekrany jeszcze przed końcem sierpnia, zaś dwa następne filmy pojawią się w kinach w pierwszych dniach września.
Najpopularniejsze filmy letniego sezonu 2004 w USA.
1. "Shrek 2" - 436,7 miliona dolarów (amerykańska premiera 19/05 - polska premiera 02/07).
2. "Spider-Man 2" - 369,9 miliona (30/06 - 20/08).
3. "Harry Potter i więzień Azkabanu" - 248,3 miliona (04/06 - 04/06).
4. "Pojutrze" - 186,4 miliona (28/05 - 27/05).
5. "Krucjata Bourne’a" - 164,8 miliona (23/07 - 03/09).
6. "Ja, Robot" - 141,9 miliona (16/07 - 09/09).
7. "Troja" - 133,3 miliona (14/05 - 14/05).
8. "Van Helsing" - 120,2 miliona (07/05 - 07/05).
9. "Fahrenheit 9.11" - 118 milionów (23/06 - 23/07).
10. "Zabawy z piłką" - 113,7 miliona (18/06 - 19/11).
11. "Osada" - 111,2 miliona (30/07 - 13/08).
12. "Zakładnik" - 88,9 miliona (06/08 - 01/10).
13. "Pamiętnik Księżniczki 2" - 85,5 miliona (11/08 - 17/12).
14. "Anchorman: The Legend of Ron Burgundy" - 84,3 miliona (09/07 - ???).
15. "Pamiętnik" - 78,5 miliona (25/06 - 01/10).
16. "Terminal" - 77,1 miliona (18/06 - 10/09).
17. "Obcy kontra Predator" - 77 milionów (13/08 - 05/11).
18. "Garfield" - 75 milionów (11/06 - 06/08).
19. "White Chicks" - 69,3 miliona (23/06 - ???).
20. "Kandydat" - 62,5 miliona (30/07 - 05/11).
O tym jak mocne są wakacyjne tytuły niech świadczy fakt, że w pierwszej dwudziestce najbardziej kasowych produkcji całego 2004 roku znajduje się jedynie sześć filmów, które na ekrany kin trafiły w pierwszych czterech miesiącach roku. A są nimi: "Pasja" (2. miejsce - 370,3 miliona dolarów), "50 pierwszych randek" (9. pozycja - 120,9 miliona), zajmujące miejsca od 15. do 17. "Starsky i Hutch" (88,2 miliona), "Nadchodzi Polly" (88,1 miliona) i "Wredne dziewczyny" (86 milionów) oraz "Scooby-Doo 2: Potwory na gigancie" (84,2 miliona dolarów).
Największym bohaterem letniego okresu stał się oczywiście "Shrek 2". Film wytwórni DreamWorks osiągnął wpływy, które gwarantują mu obecnie 3. miejsce pośród najbardziej kasowych produkcji w historii amerykańskiego przemysłu filmowego. Przed nim znajdują się jedynie: "Titanic" (600,8 miliona dolarów) oraz "Gwiezdne wojny" (461 milionów). Druga część "Shreka" wywalczyła również tytuł największego animowanego przeboju wszech czasów, dystansując wszystkie filmy Disneya (przez wiele lat monopolisty na rynku animowanych produkcji), na czele z "Królem Lwem" (1994 - 329,7 miliona) i "Gdzie jest Nemo" (2003 - 339,7 miliona dolarów).
Moda na kręcenie sequeli trwa, jak widać, nadal i trudno się temu dziwić, skoro wszystkie trzy miejsca na "wakacyjnym" podium padły łupem kontynuacji wypróbowanych już wcześniej pomysłów. Jednak wydaje się, że w tym roku liczba sequeli przeszła w ich jakość. W poprzednim letnim sezonie w pierwszej dwudziestce mieliśmy aż dziesięć (prawie połowa!) tego rodzaju filmów (wśród nich krytykowane "Matrix: Rewolucje", "Aniołki Charliego: Zawrotna szybkość", "Bad Boys 2", "Za szybcy, za wściekli", "Legalna blondynka 2"). Tym razem w gronie dwudziestu najlepszych filmów spotykamy tylko sześć kontynuacji znanych przebojów (licząc z obrazem "Obcy kontra Predator"). Co więcej, cztery z nich ("Shrek 2", "Spider-Man 2", "Więzień Azkabanu" i "Krucjata Bourne’a") otrzymywały najwyższe oceny, a większość krytyków skłaniała się ku twierdzeniu, że ich twórcom udało się uzyskać lepszy efekt niż przy pierwszym, czy, jak w przypadku "Harry’ego Pottera", przy pierwszym i drugim podejściu do tematu. Trzeba również podkreślić, że wszystkie sequele z listy najpopularniejszych filmów letniego sezonu 2004 roku uzyskały bardzo dobre wyniki finansowe:
"Shrek 2" - wpływy aż o 170 milionów dolarów większe niż w przypadku pierwszej części (63% w górę).
"Spider-Man 2" - wpływy tylko o 33 miliony mniejsze od wpływów uzyskanych przez część pierwszą; a także 9. miejsce pośród największych przebojów w historii - tuż za "Pasją" (370,3 miliona) i "Władcą Pierścieni: Powrót Króla" (377 milionów dolarów).
"Harry Potter i więzień Azkabanu" - wpływy o 70 milionów mniejsze niż w przypadku pierwszej części, ale od "Komnaty tajemnic" wynik gorszy już tylko o 14 milionów dolarów; 32. pozycja na liście wszech czasów.
"Krucjata Bourne’a" - podobnie jak "Shrek 2", film z Mattem Damonem okazał się znacznie bardziej popularny od oryginału. Różnica powinna wynieść przynajmniej 60 milionów dolarów (50% w górę).
"Pamiętnik Księżniczki 2" - część pierwsza filmu zarobiła 108,2 miliona dolarów, przy kosztach sięgających 26 milionów. W tej sytuacji sukcesem "Królewskich zaręczyn" było już utrzymanie budżetu na względnie niskim poziomie (35 milionów). Reszta okazała się formalnością. Film wyświetlany jest dopiero niecały miesiąc, tak więc i on powinien zarobić w sumie ponad 100 milionów dolarów.
"Alien kontra Predator" - cel był jeden. Powtórzyć sukces podobnej filmowej hybrydy z ubiegłego roku "Freddy kontra Jason". Pocisk trafił w "dziesiątkę". Jedynym sequelem, który słabo sprzedał się podczas wakacji była kontynuacja "Pitch Blacka". "Kroniki Riddicka" zarobiły tylko 57,7 miliona dolarów.
Gdy wyeliminujemy sequele z pierwszej piątki najpopularniejszych filmów letniego sezonu 2004 pozostanie nam tylko jeden tytuł - "Pojutrze". Warto zauważyć, że spośród 10 - 12 wysokobudżetowych produkcji minionych wakacji, katastroficzny obraz Rolanda Emmericha, w sumie jako jeden z nielicznych, w stu procentach spełnił pokładane w nim nadzieje. Problem ten dotyczył zwłaszcza oryginalnych pomysłów.
Najdroższe filmy sezonu letniego 2004
"Spider-Man 2" - budżet 210 milionów (niektóre źródła podają, że jest to najdroższy film w ostatnich 30 latach); na plusie 160 milionów dolarów (oczywiście nie są to pieniądze, które film zarobił "na czysto" - jedynie różnica pomiędzy budżetem w wpływami osiągniętymi przez film w Stanach Zjednoczonych).
"Troja" - 175 milionów; na minusie 42 miliony dolarów.
"Van Helsing" - 170 milionów; na minusie 50 milionów dolarów.
"Harry Potter i więzień Azkabanu" - 130 milionów; na plusie 118 milionów dolarów.
"Pojutrze" - 125 milionów; na plusie 61 milionów dolarów.
"Kroniki Riddicka" - 120 milionów, na minusie 62 miliony dolarów.
"Król Artur" - 120 milionów, na minusie 69 milionów dolarów.
"W 80 dni dookoła świata" - 110 milionów, na minusie 86 milionów.
"Ja, robot" - 105 milionów; na plusie 37 milionów dolarów.
"Kobieta-Kot" - 100 milionów; na minusie 60 milionów.
Jak widać, pośród dziesięciu najdroższych produkcji sezonu aż w sześciu przypadkach budżet filmu okazał się większy od ilości pieniędzy zarobionych przez obraz na terenie Stanów Zjednoczonych. Bez wątpienia świadczy to o tym, że tym razem amerykańscy producenci i wytwórnie filmowe nienajlepiej zainwestowali te największe pieniądze, a wiele priorytetowych projektów po prostu im nie wypaliło. Wprawdzie wewnętrzny rynek kinowy, choć najważniejszy i kluczowy dla filmu, jest dopiero pierwszym etapem na drodze ku fortunie, jednak przyjęło się, że punktem wyjścia dla wysokobudżetowych produkcji jest zarobić w Stanach Zjednoczonych przynajmniej tyle pieniędzy ile wyniósł koszt filmu.
Na ogół, ta niekorzystna różnica pomiędzy budżetem a wpływami przestaje istnieć w momencie, gdy film zaczyna zarabiać pieniądze na pozostałych kontynentach. Spośród wakacyjnych tytułów, najbardziej na dystrybucji poza Ameryką skorzystała "Troja". Film Wolfganga Petersona, po bardzo przeciętnym wyniku w Stanach, w innych krajach sprzedał się fantastycznie. Zresztą, w tym roku, wyjątkowo wiele filmów z czołówki najpopularniejszych filmów sezonu, poza Stanami, zarobiło więcej pieniędzy niż na rynku wewnętrznym.
Najpopularniejsze filmy letniego sezonu 2004 poza Ameryką.
1. "Harry Potter i więzień Azkabanu" - 520 milionów dolarów (o 109% więcej niż w Stanach Zjednoczonych)
2. "Shrek 2" - 413 milionów dolarów (o 5% mniej niż w USA).
3. "Troja" - 358 milionów (o 169% więcej niż w USA).
4. "Pojutrze" - 354 miliony dolarów (o 90% więcej niż w USA).
5. "Spider-Man 2" - 370 milionów dolarów (o 1% więcej niż w USA).
6. "Van Helsing" - 149 milionów dolarów (o 23% więcej niż w USA).
7. "Ja, robot" - 142 miliony dolarów (w chwili obecnej identyczny wynik, jak w Stanach Zjednoczonych).
8. "Król Artur" - 108 milionów dolarów (o 111% więcej niż w USA).
9. "Garfield" - 64 miliony dolarów (o 14% mniej niż w USA).
10. "Fahrenheit 9.11" - 62 miliony dolarów (o 47% mniej niż w USA).
Skoro są wielcy zwycięzcy muszą być również i wielcy przegrani. Kilku z nich zostało już wywołanych przy okazji omawiania najdroższych filmów sezonu:
"W 80 dni dookoła świata" (budżet 110 milionów - wpływy w Stanach 23,9 miliona dolarów).
"Kobieta-Kot" (budżet 100 milionów - wpływy 39,4 miliona dolarów).
"Król Artur" (120 milionów do 51,4 miliona dolarów).
"Kroniki Riddicka" (120 do 57,7 miliona dolarów).
Z tych filmów, swoją drugą szansę, jaką jest rynek zewnętrzny (poza Ameryką) wykorzystuje jedynie "Król Artur". Inne finansowe klapy letniego sezonu, to:
"Thunderbirds" (budżet 57 milionów - wpływy 6,8 miliona dolarów).
"Egzorcysta: Początek" (budżet 80 milionów - wpływy 38,2 miliona).
"New York Minute" (budżet 30 milionów - 14 milionów).
Te filmy okazały się mało udanymi inwestycjami. Z drugiej strony, mieliśmy oczywiście do czynienia z produkcjami, które, mimo małego budżetu, stały się prawdziwymi przebojami. Wielką sensacją letniego sezonu stał się bez wątpienia obraz Michaela Moore’a "Fahrenheit 9.11". Budżet tego politycznego wystąpienia wyniósł jedynie 6 miliona dolarów (więcej wydano na reklamę filmu - 15 milionów dolarów), zaś wpływy sięgnęły 118 milionów dolarów. Chyba jeszcze większą niespodziankę sprawił "Ocean strachu". Niezależna produkcja, której koszt wyniósł jedynie 0,5 miliona dolarów w ciągu 32 dni zarobiła ponad 28 milionów. Podobny wynik uzyskała komedia "Napoleon Dynamite".
Największe niespodzianki (in plus) letniego sezonu
1. "Ocean strachu" - wpływy 56-krotnie większe od budżetu!
2. "Napoleon Dynamite" (budżet 0,4 miliona - wpływy 27,2 miliona).
3. "Fahrenheit 9.11" - dwudziestokrotnie większe wpływy od budżetu filmu. 4. "Powrót do Garden State" (budżet 2,5 miliona - wpływy 16 milionów) - 540% na plusie.
5. "Zabawy z piłką" (budżet 20 milionów - wpływy 113,4 miliona) - 467% na plusie.
6. "Anchorman: The Legend of Ron Burgundy" (budżet 26 milionów - wpływy 84,3 miliona) - 225% na plusie.
7. "Pamiętnik" (29 milionów do 78,5 miliona) - 170% na plusie.
8. "Without a Paddle" (19 milionów do 40,2 miliona) - 112% na plusie.
Trzeba w tym miejscu wspomnieć także o faworyzowanych filmach, które również mogą pochwalić się bardzo wysokim "przewyższeniem".
1. "Shrek 2" (budżet tylko 70 milionów) - 523% na plusie (czyli ponad budżetem 367 milionów dolarów!).
2. "Krucjata Bourne’a" (budżet 75 milionów) - 140% na plusie (105 milionów).
3. "Pamiętnik księżniczki 2" (budżet 35 milionów) - 200% na plusie (70 milionów).
W rywalizacji pomiędzy wytwórniami filmowymi najlepiej zaprezentował się DreamWorks, który do pierwszej dwudziestki letniego sezonu wprowadził cztery swoje tytuły ("Shrek 2", "Anchorman: The Legend of Ron Burgundy", "Zakładnik", "Terminal" - suma wpływów z tych filmów wyniosła 690 milionów dolarów). Na drugiej pozycji sklasyfikowane zostało studio 20th Century Fox (pięć filmów w dwudziestce: "Pojutrze", "Ja, robot", "Zabawy z piłką", "Garfield", "Obcy kontra Predator", które przyniosły wpływy w wysokości 590 milionów). W gronie wielkich wytwórni najgorzej wypadł Paramount Pictures. Najlepszy jego film ("Kandydat" - 62,5 miliona dolarów) znajduje się dopiero na 20. miejscu pośród letnich przebojów. Wyjątkowo nieudany wakacyjny sezon 2004 był także dla studia Disneya (w tym również dla firmy - Buena Vista - dystrybuującej m.in. filmy słynnej wytwórni). W poprzednim roku, w pierwszej trójce wakacji, udało im się umieścić aż dwa tytuły (1. "Gdzie jest Nemo" oraz 3. "Piraci z Karaibów: Klątwa czarnej perły" - oba zarobiły powyżej 300 milionów dolarów), natomiast w tym sezonie ich największym przebojem stał się obraz dopiero z drugiej dziesiątki wakacyjnych przebojów ("Osada" - 112,2 miliona). W zamian... dwie poważne wpadki - "Król Artur" oraz "W 80 dookoła świata". Do kolekcji, gdyż w tym roku stracili już wiele pieniędzy na "Alamo" i "Rogatym ranczo".
Następny letni sezon rozpocznie się już 6 maja 2005 roku. Główny faworyt - "Gwiezdne wojny: część III - Zemsta Sithów".
Związek Krytyków ...!